Salvador Dali

Salvador Domingo Felipe Jacinto Dalí y Domènech, kısaca Salvador Dalí (d. 11 Mayıs 1904 – ö. 23 Ocak 1989), Katalan sürrealist ressam. Gerçeküstü eserlerindeki tuhaf ve çarpıcı imgelerle ünlenmiştir. En iyi bilinen eseri olan Belleğin Azmi^,ni 1931'de bitirmiştir.
Dalí, ressamlığın yanı sıra heykelcilik, fotoğrafçılık ve filmcilikle de ilgilenmiş, Amerikalı animasyoncu Walt Disney ile beraber yaptığı Destino adlı kısa çizgi film, 2003'te "en iyi kısa animasyon filmi" dalında Oscar adayı olmuştur.
Katalonya doğumlu olan Dalí, 711 yılında İspanya'yı fethetmiş olan Mağribiler'in soyundan geldiğini iddia etmiş, "süslü ve cafcaflı olan her şeye, lüks hayata ve doğu kıyafetlerine olan düşkünlüğünü" de "Arap kökeni"ne bağlamıştır.
Dalí hayatı boyunca, sanatıyla olduğu kadar eksantrik giyimi, davranışları ve sözleriyle de dikkat çekmiş, bu durum kimi zaman, onun sanatını takdir edenleri de etmeyenler kadar usandırmıştır.Bu davranışların getirdiği kötü şöhret, Dalí'nin geniş kesimlerce tanınmasını sağlamış ve eserlerine duyulan ilgiyi arttırmıştır.


Dalí 11 Mayıs 1904'te, İspanya'nın Katalonya bölgesinde bulunan Figueres kentinde, Salvador Dalí i Cusí ve Felipa Domenech Ferres çiftinin ikinci çocuğu olarak dünyaya geldi. Çiftin 1901 doğumlu ilk çocuğu, Dalí'nin doğumundan tam dokuz ay on gün önce (1 Ağustos 1903'te) sindirim yolu iltihabından ölmüş, onun ismi olan Salvador da ikinci çocuğa geçmişti. İlk çocuklarının küçük yaşta ölmesini bir türlü kabullenemeyen Dalí çifti, küçük Dalí'nin yanında sık sık ölmüş ağabeyinden bahsediyor, ilk Salvador'un bir resmini yatak odalarının duvarında tutuyor, ve Dalí'yle beraber düzenli olarak ilk Salvador'un mezarını ziyaret ediyorlardı.Bu durum, Dalí'nin küçük yaşta kendi kimliği konusunda karışıklık yaşamasına sebep oldu. Sonradan, hiç tanımadığı ağabeyi hakkında "iki su damlası gibi birbirimize benziyorduk, fakat yansımalarımız farklıydı [...] O, herhalde benim fazla mutlak olarak tasarlanmış ilk versiyonumdu." diye yazacaktı.
Dalí'nin babası, sert ve otoriter karakterli bir noterdi. Annesi ise tam tersine sevecen ve anlayışlıydı ve oğlunun resim konusundaki çabalarına destek veriyordu. Dalí üç yaşındayken kızkardeşi Ana María doğdu. Evin tek erkek çocuğu olarak, annesi, kızkardeşi, teyzesi, anneannesi ve bakıcısından sürekli ilgi gören Dalí, küçük yaşlarından itibaren şımarık ve kaprisli bir karakter sergilemeye başladı.
1914'te annesinin desteğiyle özel bir resim okuluna yazılan Dalí, 1919'da Figueres Belediye Tiyatrosu'nda ilk sergisini açtı. Şubat 1921'de ise çok sevdiği annesini meme kanserinden kaybetti. Annesinin ölümü hakkında "hayatımda aldığım en büyük darbeydi. Ona tapardım [...] Ruhumun kaçınılmaz kusurlarını görünmez kılabilmesine hep güvendiğim bir varlığın kaybını kabullenemiyordum." diye yazacaktı.Dalí'nin babası, karısının ölümünden kısa süre sonra baldızıyla evlendi.

Dali, Madrid ve Barcelona'da bir sanat öğrencisi olduğu sıralarda çok sayıda sanatsal tarzını özümsedi ve bir ressam olarak sıradışı bir teknik yeteneği olduğunu gösterdi. 1920'lerin sonlarında iki olay onun olgun sanat tarzının gelişimini sağladı: Sigmund Freud'un bilinçaltı imgelemin erotik anlamı üzerine yazılarını keşfetti ve bilinçaltının akıl üzerinde "daha büyük bir gerçeklik" oluşturmasını amaçlayan Paris sürrealistleriyle ilişki kurdu. Bilinçaltı zihninden imgeler devşirmek için Dali "paranoyak eleştirel" olarak betimlediği bir süreç yoluyla kendinde sanrısal [hallucinatory] haller oluşturmaya başladı.

Bu yöntemi kullanmaya başlamasıyla, resim tarzı olağanüstü bir hızla olgunlaştı ve 1929'dan 1937'ye kadar, onu dünyanın en bilinen Sürrealist sanatçısı kılan resimlerini yaptı. Sıradan resimlerin tuhaf ve akıldışı bir şekilde yanyana sıralandığı, deforme edildiği veya başkalaştırıldığı bir düş dünyası resmetti. Dali bu nesneleri titiz ve oldukça gerçekçi bir şekilde ayrıntılı olarak betimledi ve bunları genellikle memleketi Katalonya'yı andıran çıplak ve güneşli manzaraların içerisine yerleştirdi. Bu gizemli imgelerin belki de en ünlüsü 1931 yılında yaptığı "Hafızanın Kalıcılığı"dır. Dali aynı zamanda İspanyol yönetmen Luis Buñuel ile, grotesk ama oldukça müstehcen imgelerle dolu iki Sürrealist film yaptı: Endülüs Köpeği (1928) ve Altın Çağ (1930).

1930'ların sonlarında Dali, Rönesans ressamı Raphael'in etkisi altında daha akademik bir tarza yöneldi ve bunun sonucu olarak Sürrealist hareketten çıkarıldı. Bundan sonra zamanının çoğunu tiyatro sahneleri, asortik dükkanların iç mekanları ve mücevher tasarımları yaparak ve 1940-1955 yılları arasında kaldığı Birleşik Devletler'de kendi reklamını yaptığı gösterişli hüner gösterileri sergileyerek geçirdi. 1950-1970 yılları arasındaki dönemde Dali erotik konuları araştırmayı sürdürmekle birlikte din konulu bir çok resim yaptı. Bu dönemdeki resimleri, teknik hünerlerine rağmen, sanatçının önceki resimleri kadar rağbet görmemiştir

. Belleğin Azmi (1931), Salvador Dalí'nin meşhur gerçeküstü eseri

 

 Venüs ve Denizci, 1925

 

 Arzunun Yatacak Yeri, 1929

 

 Arzunun Gizemi, 1929

 

 Haşlanmış Fasulyeli Yumuşak Yapı (İç Savaş Öngörüsü), Salvador Dalí (1936)