20.yuzyil Sanat Akimlari * part 1*

                        

   Endüstri çağinin getirdigi yenilikler, teknolojik gelismeler 20. yüzyılda da sürerken ,yaşanan savaşlar, diğer toplumsal ve siyasal olaylar hem yasam biçimini hem de kültür ve sanat alanini şekillendirmiştir. Bu yüzyılın sanat akımlarının temelde geleneksel sanat anlayisini  yikma düsüncesinden yola çikmasi, yeni denemelerin, atilimlarin ve sonunda da sanatta köklü bir devrimin gerçeklesmesine yol açmistir. 19. yüzyilda ve 20. yüzyilin ilk yarisinda modernizm dönemi yasanirken Avrupa’nin çesitli merkezlerinde birbiri ardina soyut akimlar ortaya çikmis; ikinci yarisinda ‘nesnesiz sanat’ anlayisiyla    daha çok düsünce ve kurama dayali sanat yapitlarinin üretildigi, ABD de sanat hareketleri için önemli bir merkez durumuna geldigi yeni bir döneme geçilmistir. 1960’lardan itibaren kullanilmaya ve tartisilmaya baslayan postmodernizm kavrami ise daha çok yüzyilin ikinci yarisindan günümüze

kadar süren çok kültürlü bir anlayisi kapsamaktadir.

   Sanatta modernizm, yaklasik 1880’lerden 1970’lere kadar devam eden akimlar için kullanilsa da bu dönem içinde gelisen tüm akimlar bütünüyle modernizm kapsamina girmez. Söz konusu dönemde modernizm; geçmise ait olana karsi bir durusu ve yeni olani temsil eden çok yönlü bir kavram ve düsünce biçimini ifade etmektedir.

Genel olarak tarihten arinmislik, islevsellik, merkezî düzen, saflik, yalinlik,netlik söz konusudur. Soyut form, ari bir sanat savunulurken yüksek kültür ve alt kültür ayrimi da önemsenmistir. II. Dünya Savasi sonrasinda ABD’de modernizmin sorgulanmasina yönelik tartismalar bafllamis, postmodern düsünceler sekillenmistir.

   Postmodern düsünceler 1970’lerde Avrupa’da da gelismis, özellikle 1979’da

Fransiz düsünür Jean François Lyotard’in  Postmodern Durum adli kitabinin yayimlanmasinin ardindan her alana yayilmistir.1980’lerin baslarindan günümüze kadar yaygin olarak kullanilan bu kavram sanatta da köklü bir devrimin gerçeklestigi, kuralsizlik, belirsizlik, ilkesizlik ve çogulculugun söz konusu oldugu bir dönemi,durumu ya da düsünceyi kapsar. Buna göre, hem popüler olan, hem geçmise ait olan hem de gelecege iflaret eden unsurlar yan yana konulabilir. Farkli düsünceler,alanlar, görsel-isitsel unsurlar, teknikler karistirilabilir. Dolayisiyla her disiplin; video, fotograf, hazir nesne, boya gibi her yöntem ve teknik bir araya getirilebilir.

    Modernizmde oldugu gibi 1970’lerden günümüze uzanan postmodernizmin gelistigi dönemlerde ortaya çikan tüm akimlari da ayni kapsamda siniflamak, sinirlamak yeterli olmamaktadir. Genel olarak, çözümsel kübizm, neoplastisizm, süprematizm, minimalizm gibi akimlar modernist; biresimsel kübizm, pop sanat, gösteri sanati, dijital sanatlar gibi egilimler postmodernist bakis altinda degerlendirilir.