19. yy Sanat Akimlari *part 1*

                             19.YY SANAT AKIMLARI

19. yüzyil basindaki en önemli siyasal olay Fransa’da Napolyon Bonaparte’in Avrupa’yi tek bir kültür altinda birlestirerek bölgesel sinirlari degistirmesidir. Bu durum, yönetim ve yasa sistemlerinin degismesine neden olmus, yeni bir ulusçuluk ve kültürel kimlik kavramini ortaya çikarmistir. Böylece büyük kralliklardan, özgürlüklerini ayaklanarak ilan eden ulus devletlere dönüsüm baslamistir.19. yüzyil basinda makinelesme ile birlikte sanayi düzenine geçilmistir. Sanayi Devrimi olarak adlandirilan bu dönemde yeni icatlar ve kesiflerle hizla gelisen teknolojik yenilikler ortaya çikmistir.Buharli trenler ve gemiler sayesinde yolculuklar kolaylasmis, telefon ve telgrafla haberlesme hiz kazanmistir. Baski tekniklerinin gelismesi ile gazete ve dergiler ucuzlayarak yayginlasmis ve bu durumolaylarin çabucak duyuldugu, rahatça tartisildigi kültürel bir ortam  yaratmistir.Degisen dünya ticareti ve uluslararasi sergilerin katkisiyla kültürel yasamin sinirlari genislemis, yeni bir dünya kültürü olusturmustur. Sanayi Devrimi sonrasunda ucuz baskilari sayesinde büyük sanat eserleri herkes tarafindan taninmistir. Fotograf, resim sanatina rakip olmus ve özellikle portre ressamligina büyük darbe indirmistir.Sanat eletirisi gelisirken akademik sanat ve modern sanat kutuplasmalari ortaya çikmistir Paris Salonlari(Devlet Resim Sergileri) ya da Londra’daki Royal Academy Sergileri (Kraliyet Akademisi) sanat galerilerinin yayginlasmasina, daha çok sanatçinin eserler üreterek sergilere katilmasina neden
olmustur. Siparis yapitlarin azalmasi ile sanatçi ve halk arasindaki kopukluk artmis,akademilerle modern sanatçilar arasndaki uçurum büyümüstür.19. yüzyil kültür ortaminda begeniler de kosullara bagli olarak degisime ugramistir. Önceki yüzyilda sanatçilarin baslica koruyucusu ve siparis aldigi yer olan kilise ve soylularin yerini burjuvalar, ulusal devlet kurumlari ve akademiler almistir. Böylece daha önceden
belirlenmis kurallara ve sanat koruyucularinin zevkine uygun eserler üreten sanatçilar, konularinda ve üsluplarinda özgürlesmeye baslamislardir.19. yüzyil ressamlarinin konulari tarihten, mitolojiye, dinî sahnelerden, iflçi kesiminin günlük yasantisina ya da kent yasamina varincaya kadar degisen bir çesitlilik
göstermektedir. Yüzyilin ilk yarisinda makinelesmeye ve teknolojik gelismelere duyulan hayranlik, ikinci yarisinda yerini, bireysel zanaatçiliga ve el isçiligini yücelten Art and Crafts ve Art Nouveau gibi akimlara birakmistir.

19. yüzyil sanati için önceki yüzyillarda oldugu gibi bir dönem tanimlamasi yapilamaz. Bu yüzyilda dönem üsluplari yerini, etki tepki iliskisi içinde sürekli degisen akimlara birakmistir. Hiçbir ulusal ya da kronolojik sinirin olmadigi bu akimlar kisa araliklarla ya da ayni anda ortaya çikmislardir.

Arts and Crafts hareketi, sanatlar ve el sanatlari anlamina gelmektedir. 19. yüzyilin sonunda Endüstri
Devrimi’nin sanatsal karmasasina karsi Ingiltere’de ortaya çikmis bir sanat akimidir. Bu hareketin önderi William Morris, çaginin ucuz ve kötü seri üretim mallarinin niteliksizligini vurgulayarak, geçmisin el sanatlarina dönmeyi ve sanat ile  endüstriyi birlefltirmeyi amaçlamistir.
Art Nouveau (Yeni Sanat/1900 Sanati ), Köklerinin Londra merkezli Arts & Crafts Hareketi'ne dek gittiği söylenebilir. Avrupa ve Amerika’yı etkilemiştir. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başında etkili olmuş bu akım Türkiye'de Yeni Sanat ya da 1900 Sanatı olarak adlandırıldığı gibi birçok Avrupa ülkesinde de bölgesel olarak değişik adlarla anılmış, adlara uygun olarak da uygulamaların niteliklerinde değişiklikler görülmüştür.Klasisizme sırtını dönen Art Nouveau sanatçıları ilhamı öncelikle doğada aramışlardır. Bitkisel motifler, kadın figürleri, kıvrılan bükülen çizgiler akımın etkilediği her alanda kullanıldı. Bitkileri ve hayvanları düzenli kompozisyonlarda statik bir formda kullanılarak, eskilerin aksine doğanın dinamik kuvvetleri dile getirilmeye çalışılmıştır.


Akımın önemli isimlerinden biri olan Antoni Gaudi'nin Casa Batlló isimli mimari eseri.( Art Nouveau)

Sembolizm ve Art Nouveau akiminin onculerinden Gustav Klimt in The Kiss adli eseri.(1907-1908)Mekan Austrian Gallery Belvedere.